DBT – Dialectical Behavioral Therapy
Η ΔΣΘ δημιουργήθηκε από την Marsha Linehan (1990), καθηγήτρια ψυχολογίας στο University of Washington για την αντιμετώπιση ατόμων με οριακή διαταραχή προσωπικότητας και ειδικότερα αυτών που εμφάνιζαν αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές. Κλινικές ερευνητικές μελέτες έχουν επανηλλειμένα υποστηρίξει την αποτελεσματικότητα της ΔΣΘ στη θεραπεία των ατόμων αυτών. Μεταγενέστερες έρευνες έχουν υποστηρίξει τη ΔΣΘ ως αποτελεσματική θεραπέια για μία σειρά άλλων σοβαρών προβλημάτων ψυχικής υγείας, που περιλαμβάνουν τις σύνθετες συναισθηματικές διαταραχές, τις εξαρτήσεις απο ουσίες, το σύνθετο μετα-τραυματικό σύνδρομο, τη διπολική διαταραχή.
Η ΔΣΘ ανήκει στην οικογένεια των Γνωσιακών Συμπεριφοριστικών Θεραπείων και στοχεύει σε μια διαλεκτική σύνθεση αποδοχής του ατόμου όπως είναι και την προσπάθεια αλλαγής των δυσκολιών του. Στοχεύει στην εκμάθηση νέων δεξιοτήτων και στρατηγικών, ώστε να βηθήσει το άτομο να δημιουργήσει μία ζωή που να αισθάνεται πως έχει νόημα και πως αξίζει να τη ζει. Οι δεξιότητες που διδάσκονται στοχεύουν στο να βοηθήσουν το άτομο να διαχειρίζεται τα συναισθήματά του χωρίς να χάνει τον έλεγχο και χωρίς να οδηγείται σε αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές. Τρεις βασικοί άξονες της θεραπείας είναι η εκμάθηση δεξιοτήτων για την αλλαγή της συμπεριφοράς και τη ρύθμιση του συναισθήματος, η διαλεκτική φιλοσοφία με στόχο τη σύνθεση αντίθετων θέσεων (πχ. αλλαγή-αποδοχή) και την επίτευξη της συναισθηματικής ισορροπίας του ατόμου, και τέλος η διδασκαλία του ζεν και της ενσυνειδητότητας (mindfulness) που προσφέρει την διδασκαλία της αποδοχής.
Η ΔΣΘ αποτελείται από τέσσερα βασικά στάδια:
1. Το πρώτο στάδιο έχει ως κεντρικό στόχο την αλλαγή των δυσλειτουργικών συμπεριφορών που είναι εκτός ελέγχου (μείωση των αυτοκαταστροφικών συμπεριφορών και της αυτοκτονικότητας, μείωση των συμπεριφορών που εμποδίζουν τη θεραπεία, μείωση των συμπεριφορών που εμποδίζουν την ποιότητα ζωής του θεραπευόμενου) μέσα από την καλλιέργεια βασικών δεξιοτήτων. Αυτό το πρώτο στάδιο θεραπείας είναι πιθανό να υπερβαίνει το ένα έτος. Ο θεραπευτής παρακολουθεί την πρόοδο της θεραπείας και της εφαρμογής των δεξιοτήτων μέσα από ημερολόγια καταγραφής που συμπληρώνει ο ασθενής στα μεσοδιαστήματα των συνεδριών.
2. Το δεύτερο στάδιο εστιάζει στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων μετατραυματικού στρες (εφόσον αυτά είναι υπαρκτά) ή/και ενδεχόμενων υπολειπόμενων διαταραχών που δεν αντιμετωπίστηκαν στο πρώτο στάδιο.
3. Το τρίτο στάδιο περιλαμβάνει στόχους όπως η αύξηση του αυτο-σεβασμού και βελτίωση της ποιότητας ζωής με επίτευξη προσωπικών στόχων ζωής.
4. Τέλος, το τέταρτο και τελευταίο στάδιο περιλαμβάνει ως στόχους τη διεύρυνση της αυτογνωσίας και την πνευματική ολοκλήρωση.
Η ΔΣΘ αποτελείται από τέσσερα βασικά συστατικά:
1. Ατομική ψυχοθεραπεία συχνότητας μία έως δύο φορές την εβδομάδα.
2. Εκπαίδευση στις δεξιότητες, η οποία ως επί το πλείστων γίνεται ομαδικά, χωρίς να αποκλείεται και η ατομική εκπαίδευση σε δεξιότητες. Η ομάδα συναντιέται μία φορά την εβδομάδα για 1.30-2 ώρες περίπου και έχει χαρακτήρα ψυχοεκπαιδευτικό. Ο κάθε κύκλος της ομάδας έχει διάρκεια 6 μηνών και αποτελείται από τέσσερις ενότητες δεξιοτήτων: ενσυνειδητότητα, ρύθμιση του συναισθήματος, αντοχή στη δυσφορικό συναίσθημα και διαπροσωπική αποτελεσματικότητα.
3. Τηλεφωνική παρέμβαση σε 24ωρη βάση. Ο θεραπευόμενος καλεί τον ατομικό θεραπευτή για την χρήση των δεξιοτήτων in vivo, ειδικά στην περίπτωση παρουσίας αυτοκαταστροφικών παρορμησεων, την στιγμή δηλαδή που χρειάζονται περισσότερο. Ο στόχος είναι να ενισχυθεί και να γενικευθεί η χρήση των νέων δεξιοτήτων και να ξεπερνάται η συναισθηματική κρίση χωρίς να ενεργοποιούνται δυσλειτουργικές συμπεριφορές.
4. Ομάδα συμβουλευτικής των θεραπευτών. Η ομάδα συναντιέται μία φορά την εβδομάδα για να στηρίξει τους θεραπευτές στο έργο τους και να διασφαλίσει ότι ακολουθείται το μοντέλο της Διαλεκτικής Συμπεριφορικής Θεραπείας.